Quy đổi kích thước ống DN – Phi (Φ) – Inch

1 Tại sao có nhiều loại kích thước đường ống

Với các chuyên gia về hệ thống đường ống và thiết bị, chúng ta học hỏi được từ nhiều nền công nghiệp khác nhau, nên có nhiều cách hiểu về kích thước đường ống khác nhau. Tuy nhiên, để những người mới bước vào lĩnh vực công nghiệp ống và phụ kiện, có thể hình dung dễ dàng thì các chuyên gia đường ống của chúng tôi đã giải thích về quy đổi kích thước ống như dưới đây.

① Các tiêu chuẩn công nghiệp khác nhau trên thế giới

Mỗi khu vực trên thế giới, đặc biệt là các nền công nghiệp khác nhau, họ áp dụng các tiêu chuẩn chung đã được thống nhất. Ví dụ như khu vực Châu Âu thường áp dụng tiêu chuẩn công nghiệp của Mỹ ( ASMT, ANSI,.. ) , Anh ( BS ) hoặc Đức (DIN)

Mỗi tiêu chuẩn sẽ quy định kích thước đường ống theo các cách gọi khác nhau ( theo đường kính trong, hoặc theo đường kính ngoài, hoặc theo danh nghĩa). Các tiêu chuẩn khác nhau có thể dùng các đơn vị đo lường khác nhau ( milimet, hoặc inch ).

Chính vì vậy mà chúng ta cần quy đổi kích thước ống theo đơn vị đo lường. Ví dụ: Ống có đường kính 1inch ~ Ống có đường kính 25mm

② Các kích thước cơ bản của ống

Dù cho các tiêu chuẩn khác nhau, hoặc đơn vị đo khác nhau thì mỗi ống đều bao gồm các kích thước cơ bản dưới đây, chúng ta cần quy đổi kích thước ống là do người dùng gọi tắt, gọi ngắn cho tiện, cho nhanh trong lúc liên lạc, nhưng lại dễ bị nhầm lẫn giữa các kích thước đó.

♦ Đường kính trong của ống

Thường ký hiệu là ID ( Inside Diameter ), là đường kính mặt trong của lòng ống. Kích thước này được dùng trong tính toán lưu lượng dòng lưu chất, cũng như tốc độ dòng chảy và áp lực dòng tác động lên mặt trong của ống. Một số tiêu chuẩn như JIS sử dụng kích thước này làm kích thước chính

♦ Đường kính ngoài của ống

Thường ký hiệu là OD ( Outside Diameter), là đường kính mặt mặt ngoài của ống. Kích thước này được dùng trong lắp ghép và kết nối các phụ kiện ống, tính toán và thiết kế các phụ kiện ống.

♦ Đường kính danh nghĩa hay còn gọi là đường kính định danh

Thường ký hiệu là DN ( Diameter Norminal), hoặc NPS (Nominal Pipe Size), là đường kính danh nghĩa hay đường kính được định danh, không phải là đường kính đo bằng kích thước thật. Cách định danh này sẽ giúp người sử dụng dễ nhớ, vì được làm tròn và dễ trao đổi với nhau trong công việc. Ví dụ: DN20, DN25, DN32…

♦ Chiều dày của ống

Thường ký hiệu là T ( Thickness ) là kích thước, hay độ thành của thành ống, độ dày này thay đổi theo kích cỡ của ống, chiều dày ống tăng cùng với kích thước của ống. Tuy nhiên với những dòng lưu chất có áp lực khác nhau thì cùng kích cỡ ống, vẫn cần độ dày ống khác nhau. Để thuận lợi trong việc trao đổi công việc, các hiệp hội tổ chức công nghiệp qui định về tiêu chuẩn độ dày ống

Ống kim loại, các tiêu chuẩn độ dày là Sch5, Sch10, Sch30, Sch40, Sch80, Sch120. Theo đó cùng kích cỡ ống nhưng Sch khác nhau sẽ cho chiều dày ống khác nhau, chiều dày ống tăng theo độ lớn của Sch. Ví dụ với ống DN25 sẽ có các chiều dày tương ứng là ( Sch5 – 1,651mm; Sch10 – 2,108mm; Sch40 – 3,378mm; Sch80 – 4,547mm )

2 Lý do phải quy đổi kích thước ống là gì

Việc đặt kích thước danh nghĩa rất thuận lợi trong trao đổi công việc. Tuy nhiên nếu không nắm rõ tiêu chuẩn của ống, cũng như không biết rõ các kích thước cơ bản nói trên việc liên lạc giữa 2 bên sẽ trở nên bị nhầm lẫn. Đặc biệt là khi chúng ta giao tiếp không cùng đơn vị đo lường, không cùng đường kính ( là một trong các loại đường kính nói trên ). Đã rất nhiều trường hợp nhầm lẫn đáng tiếc, dẫn đến phải đổi trả hàng hóa, sai số trong tính toán thiết kế, cũng như không thể lắp đặt các ống và phụ kiện hoặc ống với máy móc không thành công do bị nhầm các kích thước, do không cùng thống nhất về kích thước đang trao đổi.

Để tránh những nhầm lẫn, giảm thiểu thiệt hại không đáng có chúng ta cần phải hiểu để, biết và quy đổi kích thước ống khi cần thiết, để thống nhất cùng giá trị trao đổi.  Quy đổi: 1 inch = 25,4 mm = 0,0254 m

❶ Phi “Φ” là gì?

Phi là tên được dịch sang tiếng Việt, và được viết tắt là ” Φ “, khi người sử dụng nói ” Phi “ có nghĩa là chúng ta đang đề cập đến kích thước đường kính ngoài của ống theo đơn vị đo tính là ” mm “. Để trong việc trao đổi không bị nhầm lẫn, 2 bên khi trao đổi nên sử dụng cả ” Φ ” và ” DN “

❷ “DN” là gì?

Như giải thích ở trên DN là đường kính trong danh nghĩa.Ví dụ DN15 hoặc 15A ( A: hệ milimet) , tương đương với ống có đường kính ngoài danh nghĩa là phi 21mm. Tuy nhiên, ống sản xuất với mỗi tiêu chuẩn khác nhau thì sẽ có đường kính ngoài thực tế khác nhau, (ví dụ theo ASTM là 21.3mm, còn BS là 21.2mm…).

Đã có nhiều người thường nhầm tưởng rằng ống DN15 tức là ống phi 15mm, nhưng không phải. Tuy DN là đường kính trong danh nghĩa, nhưng đường kính trong thực tế là bao nhiêu thì lại phụ thuộc vào từng tiêu chuẩn sản xuất. Khi có đường kính ngoài thực tế, ta chỉ cần lấy đường kính ngoài trừ 2 lần độ dày, sẽ ra được đường kính trong thực tế. ID = OD – T x 2

❸ “Inch” là gì?

Một đơn vị cũng thường được dùng, đó là Inch (viết tắt là ký hiệu “ ), là kích thước ống tiêu chuẩn của Bắc Mỹ. Đây là đơn vị chiều dài, được sử dụng chủ yếu ở Mỹ và phổ biến ở Canada.

Đối với ngành ống thép ở Việt Nam thường các đơn vị thường viết ở dạng ( “ ). Ví dụ: ½”, ¾” 1”, 2”, 4”, 8”,….　Trong hệ đơn vị đo người ta còn gọi là hệ ” B “

❹ Độ dày thành ống (Schedule)

Được đi kèm chỉ số danh định Schedule hay viết tắt là SCH là thông số thể hiện độ dày thành ống và cũng như đường kính ngoài của ống thì tùy theo tiêu chuẩn khác nhau mà độ dày cũng khác nhau. Ví dụ như: ống thép đúc Sch40, sch80 , sch120, sch160

»»» Chi tiết hơn nữa, mời quý độc giả tham khảo bài viết ” Sch là gì “

3 Bảng quy đổi kích thước ống kim loại

Ống kim loại ( bao gồm ống thép và ống inox ) và phụ kiện ống thép – phụ kiện inox  và phụ kiện gang, tất cả đều được tiêu chuẩn hóa bởi hệ thống tiêu chuẩn kích thước ống của thế giới.

Với ống kim loại, đường kính danh nghĩa thường đặt là những số chẵn dễ nhớ như: DN20, DN25, DN40… Tiêu chuẩn chiều dày được qui định theo Sch như bảng phía dưới

Với ống có đường kính từ ⅛” tới 3½” (từ DN6 – DN90)

Với ống có đường kính từ 4″ tới 8″ (từ DN100 – DN200)

Với ống có đường kính từ 10″ tới 24″ (từ DN250 – DN600)